Kemalist Türkiye Cumhuriyeti’nin Kronolojisi (1923 -1938)
Kronoloji’nin 130 sayfalık eki vardır. Tüm ekleri ile
birlikte 29 Ekim 2002 günü kitap halinde AKAD Basın Yayın Tic. Ltd. Şti.
tarafından yayımlanacaktır. Ekleri arasında 29 Ekim 1933 günü yayımlanan
Hakimiyet-i Milliye Gazetesi’nin 96 sayfalık özel eki (tamamı) ve 9 Ağustos
1938 günü yayımlanan The Times Turkish Number’dan (40 sayfa) alıntılar
bulunmaktadır. Bkz. sh. 55, 56., Kemalist-Demokrat TÜRKİYE Dergisi’nin 69 uncu
sayısı 22 Ağustos 2002 günü için özel olarak yayımlanmıştır.
MEHMET ARİF DEMİRER // 22
Ağustos 2002
1922-1923 ÖNEMLİ SİYASİ
OLAYLAR DEVLETİN KURULMASI 1922
3 Ekim Mudanya
Konferansı’nın Açılması – TBMM Hük. –İngiltere-Fransa-İtalya
11 Ekim Mudanya
Mütarekesi’nin İmzalanması
15 Ekim Mudanya
Mütarekesi’nin yürürlüğe girmesi
27 Ekim İtilaf
Devletlerinin (İngiltere-Fransa vs) TBMM Hükümeti’ni Lozan’da yapılacak Barış
Konferası’na daveti
1 Kasım Hilafetle
Saltanatın ayrılması ve Saltanatın kaldırılması – Osmanlı Devletinin sona
ermesi
4 Kasım İstanbul’un
TBMM Hükümetine geçmesi
5 Kasım Dış
İşleri Bakanı İsmet Paşa’nın başkanlığındaki heyetin Ankara’dan ayrılması
11 Kasım Türk
Heyeti Lozan’da
20 Kasım Lozan’da
Konferansın Başlaması
1923
1 Ocak Futbol federasyonu kuruldu
16 Ocak Mustafa
Kemal İzmit’de: Bu devletin
halife ile alaka ve münasebeti yoktur… Halkı kendi haline terk edersek
bir adım ileri atamayız…İnkılabın kanunu mevcut kanunların
fevkindedir.”
30 Ocak Yunanistan
ile Türkiye arasında nüfus mübadelesi hk protokol imzalandı.
4 Şubat Lozan’da görüşmelerin kesilmesi ve heyetlerin ülkelerine
dönmeleri
27 Şubat – 6 Mart TBMM’de Lozan hk gizli görüşmeler – Musul konusu tartışılmış
1 Nisan TBMM’nin
seçimlerin yenilenmesi kararı
23 Nisan Lozan’da
görüşmelerin tekrar başlaması
24 Temz. Lozan Antlaşması’nın imzalanması
11 Ağustos TBMM’de
II. Dönem
13 Ağustos Mustafa
Kemal TBMM başkanlığına yeniden seçildi.
14 Ağustos Fethi
Bey başbakan
25 Ağustos Lozan
Antlaşmasına göre İstanbul’un boşaltılmasına başlandı
29 Ağustos İngiltere
1914 tarihli Türkiye ile ticaret yasağını kaldırdı
11 Eylül Halk
Fırkası’nın kurulması
2 Ekim Son
İşgal kuvvetlerinin İstanbul’dan ayrılmaları
13 Ekim TBMM’nin
Ankara’nın başkent olmasını kararlaştırması
29 Ekim Türkiye
Cumhuriyeti’nin ilanı – Mustafa Kemal Cumhurbaşkanı İsmet
Paşa Başbakan
26 Aralık Genel
Af ilanı (150 kişi dışında)
EKONOMİK GELİŞMELER (1922 -
1923)
6 Aralık 1922 Mustafa Kemal Ankara’da gazetecilerle
yaptığı görüşmede şunları söyledi:
“ Çalışmalarımız, senelerce takip ve tatbik edilecek bir
programa dayanmadıkça
muvaffakiyetsizliğe mahkümdur. Objektif olduğu kadar, milletimizin acil
ihtiyaçlarına çare bulacak bir programa dayanmayan ıslahat teşebbüsleri,
şahsi ve keyfi olmaktan kurtulamaz. Herhangi bir programın uzun bir çalışma
devresine rehber olması için memlekette bilcümle vatanperverler kitlesinin
ıslahat emellerini ihtiva etmeyen bir programın muvaffakiyetli ve devamlı
olması ümit olunamaz.” Kaynak:
Atatürkçülük Nedir? Varlık Yayınları 1965 Sh 100
20 Ocak Mustafa Kemal’in gazetelerde çıkan
demeci:
“… Türkiye devleti, temellerini süngü ile değil, süngünün
dahi istinat ettiği iktisadiyat ile kuracaktır... Yeni Türkiye devleti bir
‘devlet-i iktisadiye olacaktır.”
17 Şubat İzmir İktisat Kongresi -
Mustafa Kemal’in açış nutkunda plan-program hk
sözleri: (Kemalist Ekonominin Kilometretaşı No 1)
sözleri: (Kemalist Ekonominin Kilometretaşı No 1)
“… memleketin ihtiyacına mutabık ESASLI PROGRAM
üzerinde bütün milletin müttehit ve hemahenk… [olması gerekir] yeni devletimizin, yeni
Hükümetimizin, bütün esasları bütün programları iktisat programından çıkmalıdır.”
4
Mart İzmir İktisat Kongresi sona erdi. Misak-ı İktisadi kabul
edildi
1925-ÖNEMLİ SİYASİ
OLAYLAR İSYAN
4 Ocak Şeyh
Sait'in oğlu Rıza 20 000 koyun satmış olarak 5 000 altın ile Piran'a gelir ve
altınları babasına teslim eder.İsyan bu altınlar ile finanse edilecektir.
9 Ocak Mustafa
Kemal’in Konya’da Cemiyeti Akvam’ın Musul Tetkik Heyeti ile görüşmesi ve
kendilerine söyledikleri:
8 Şubat Piran
köyünde Şeyh Sait İsyanı’nın başlaması
3
Mart İsmet Paşa Başbakan
4
Mart Takrir-i Sükun Kanunu
12 Nisan Şeyh
Sait yakalandı
1 Mayıs Kıbrıs
Kraliyet Taç Kolonisi olarak ilan edildi
14 Mayıs Şeyh
Sait ve isyan elebaşlarının yargılanmaları
3 Haziran Terakkiperver
Cumhuriyet Partisi’nin hükümet tarafından kapatılması.Gerekçe: İrticayı teşvik
etmesi
28-29 Haz. Şeyh
Sait ve 47 isyancının idamı – Not: Bu isyan nedeni ile Cemiyet-i Akvam sonuçta
Musul’u, İngiltere’nin manda rejiminin süresini uzatarak, Bağdat’a bağlar
– Bağdat’a sormadan! Bkz Demokrat Türkiye
Dergisi Sayı 3 – “Şeyh Sait İsyanı – Azadi Örgütü”
Dergisi Sayı 3 – “Şeyh Sait İsyanı – Azadi Örgütü”
23 Ağustos Mustafa
Kemal Kastamonu’da - Şapka
30 Ağustos Mustafa
Kemal Kastamonu’da: “Efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki,Türkiye
Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz. En doğru ve en hakiki tarikat,
tarikat-ı medeniyyedir.”
28 Kasım Şapka
Kanununun kabulü
30 Kasım Tekke,
zaviye ve türbelerin kapatılması ve ünvanların kaldırılması hk
kanunun kabulü
1925 – EKONOMİK
GELİŞMELER ATATÜRK ORMAN ÇİFTLİĞİ
16 Şubat Türkiye
Teyyare Cemiyeti kuruldu
17 Şubat Aşar
Vergisi ve iltizam sistemi yeni bir kanun ile kalktı – tarımda ileri bir
adım
1 Mart Tütün tekelinin devlete geçmesi
5 Nisan Şeker fabrikalarının kurulması ve ayrıcalıkları hk kanun kabul
edildi
19 Nisan Türkiye
Sanayi ve Maadin Bankası kanununun kabulü
5 Mayıs Ankara’da Gazi Çiftliğinin kurulması
1 Ekim Mustafa Kemal Bursa’da: Bursa başlıbaşına bir sanat
memleketi olmaya pek kabiliyetlidir. Onun için temenni ederim, Bursa’da herşeye
ait fabrikalar çoğalsın, hiç olmazsa türbelerin adedine yaklaşsın.”
5 Ekim “Türkiye Cumhuriyeti” sözcükleri ile ilk altın: 5 Lira
22
Aralık Alpullu şeker
fabrikasının temeli atıldı
26 Aralık Uluslararası
Takvim ve Saatin kabülü için kanunun çıkarılması
1927 –
ÖNEMLİ SİYASİ OLAYLAR NUTUK
11 Ocak Lozan Antlaşması Amerikan Senatosu tarafından red edildi
17 Şubat Türkiye-ABD ilişkilerini düzenleyen anlaşma
Ankara’da imzalandı
10 Nisan Sokaklara ad verilmesi ve binaların
numaralanması hk kanunun kabulü
26 Haziran TBMM II. Dönem çalışmaları sona erdi – seçim kararı
1 Temz Mustafa Kemal 16 Mayıs 1919’dan beri ilk
kez İstanbul’da
15-20 Ekim Büyük
Nutuk - CHF 2. Kongresi’nde,TBMM’de okunmuştur.
19
Ekim Nutuk metni dışında Mustafa
Kemal’in gayrimenkullerini CHF’ye
bırakacağını açıklaması Not: S.N. Özerdim sh 77
Not: Bu açıklama çok önemlidir.
Tutanaklardan çıkarılarak gün ışığına kavuşturulmalıdır. Atatürk’ün Ankara’daki
çiftliğini devlete fahiş bir fiyatla satmak istediğini, İsmet İnönü’nün
bunu engellediğini, bunun için de Atatürk’ün kendisini başbakanlık
görevinden aldığını (!) yazanlar vardır (Bkz Demokrat Türkiye Dergisi Sayı 15 –
Bu dergide bu konu geniş bir şekilde irdelenmiştir.) Bu konuya Atatürk ile
ilgili kitaplardan bir tek Hasan Rıza Soyak’ın“Atatürk’ten Hatıralar” adlı
kitabında değinilmiştir. (Sh 687)
1
Kasım Mustafa Kemal ikinci defa
Cumhurbaşkanı seçildi
24
Kasım Ankara Ulus Meydanı’ndaki
Zafer Abidesi açıldı
1927 –
EKONOMİK GELİŞMELER İLK NÜFUS SAYIMI
30 Nisan Bursa dokumacılık fabrikası açıldı
28 Mayıs 1055 Sayılı Teşviki Sanayi kanunu
29 May Ankara-Kayseri demiryolu hattının
açılışı
1 Haziran Devlet Demiryolları ve Limanları İdaresinin
kuruluşu
28 Ekim Cumhuriyet’in ilk nüfus sayımı: 13 648
000
Ankara’nın nüfusu 75 bin
Ankara’nın nüfusu 75 bin
30 Haziran 500 ve 1000 liralık Türkiye Cumhuriyeti
banknotları tedavüle çıktı
6
Kasım Bünyan dokuma
fabrikasının açılması – özel sektör
21 Kasım Samsun – Amasya demiryolu hattının açılışı
1932 – ÖNEMLİ SİYASİ
OLAYLAR KADRO DERGİSİ
1 Ocak KADRO
Dergisi'nin ilk sayısının yayımlanması
19 Şubat Halkevlerinin
kuruluşu
24 Nisan Başbakan
İsmet Paşa resmi ziyaret için Sovyetler Birliği'ne gitti
23 Mayıs Başbakan
İsmet Paşa resmi ziyaret için İtalya'ya gitti
12 Haziran
2 Temz Birinci
Türk Tarih Kongresi
4 Temz. İçişleri
Bakanı otomobil ile Ankara'dan İstanbul'a gitti - ilk kez
6 Temz Cemiyet-i
Akvam Türkiye'yi davet etti - 18 Temmuz Türkiye üye oldu
12 Temz
Türk Dili Tetkik Cemiyeti'nin kurulması
26 Eylül
Birinci Türk Dil Kurultayı - Dolmabahçe Sarayı
1932 -
EKONOMİK GELİŞMELER YENİ İKTİSAT VEKİLİ'NE TELGRAF
23
Nisan Demiryolu
satınalınması No 4:Kütahya - Balıkesir hattı
1 Mayıs Ankara'da "Milli Sanayi Sergisi"
3+7 Temz Devlet Sanayi Ofisi ve Türkiye Sanayi Kredi Bankası hk kanunlar
8+9 Eylül İktisat Vekili Mustafa Şeref Beyin istifası Yeni vekil Celal Bey
13 Ağus. Sovyet Sanayi Heyeti (Prof Orloff) Türkiye'ye geldi
12 Eylül Mustafa Kemal'in İktisat Vekili Celal Bey'e telgrafı
Kemalist Ekonominin Kilometretaşı No 2
"…bütün devlet teşkilatının, bütün yurtdaşların ve hepimizin…
"İçtimai heyetimizin bütün işbölümleri sahiplerini… bu yolun el ele vermiş,
omuz omuza dayanmış, bir hedefe yürüyen samimi yolcuları yapmak,
devletin iktisat işinde yorgunluğunu azaltmak ve muvaffakiyet zamanını
kısaltmak için tek çaredir."
30 Kasım Ulukışla - Niğde demiryolu hattının açılışı
1 Aralık Demiryolunun Malatya'ya varması
16 Aralık Samsun - Sivas demiryolu hattının açılması
1 Mayıs Ankara'da "Milli Sanayi Sergisi"
3+7 Temz Devlet Sanayi Ofisi ve Türkiye Sanayi Kredi Bankası hk kanunlar
8+9 Eylül İktisat Vekili Mustafa Şeref Beyin istifası Yeni vekil Celal Bey
13 Ağus. Sovyet Sanayi Heyeti (Prof Orloff) Türkiye'ye geldi
12 Eylül Mustafa Kemal'in İktisat Vekili Celal Bey'e telgrafı
Kemalist Ekonominin Kilometretaşı No 2
"…bütün devlet teşkilatının, bütün yurtdaşların ve hepimizin…
"İçtimai heyetimizin bütün işbölümleri sahiplerini… bu yolun el ele vermiş,
omuz omuza dayanmış, bir hedefe yürüyen samimi yolcuları yapmak,
devletin iktisat işinde yorgunluğunu azaltmak ve muvaffakiyet zamanını
kısaltmak için tek çaredir."
30 Kasım Ulukışla - Niğde demiryolu hattının açılışı
1 Aralık Demiryolunun Malatya'ya varması
16 Aralık Samsun - Sivas demiryolu hattının açılması
Not: 1932 yılı içinde yapımı
tamamlanan önemli binalar:Cumhurbaşkanlığı Köşkü
1937 – ÖNEMLİ SİYASİ
OLAYLAR BAŞBAKAN DEĞİŞİMİ – TEŞRİN NUTUKLARI
31
Ocak Cemiyet-i Akvam’da
Hatay’ın bağımsızlığı ilke olarak kabul edildi.
5
Şubat Anayasa
değişikliği – 6 Ok Anayasa maddesi
8
Şubat Siyasi
Müsteşarlıklar hk kanun kabul edildi.
12
Şubat Selanik Belediyesi
Atatürk’ün doğduğu evi Türkiye’ye hediye ediyor
21
Mart Dersim’de isyan
26
Mayıs Ürdün Emiri Abdullah’ın
Atatürk’ü ziyareti
10-12 Haz. Atatürk’ün Trabzon seyehati.
Atatürk bu kısa gezide “bütün şark vilayetlerinden gelen Türk” temsilcilerle
görüşmüştür. Yaklaşık 200 kişi. Valiler-Kaymakamlar-Bel. Reisleri-Parti ve
Halkevi yöneticleri Atatürk Trabzon’dan çektiği bir telgraf ile bütün
çiftlikleri Hazine’ye hediye etmiştir. (1)
8
Temz. Sadabad Paktı’nın
Tahran’da imzalanması Türkiye-İran-Irak-Afganistan
18
Eylül Başbakan değişimi
kararı – Nyon Antlaşması TBMM’nde kabul edildi.
20
Eylül İsmet İnönü’nün
başbakanlıktan izin ile ayrılması – 2. Türk Tarih Kongresi
25
Ekim İsmet İnönü’nün
başbakanlıktan istifası. Yeni Başbakan Celal Bayar
1
Kasım Teşrin Nutku No 1
Atatürk’ün TBMM’ni açış konuşması. Yeni Plan isteği TBMM’deki son
konuşması
8 Kasım Teşrin Nutku No 2 - Yeni Hükümet
Programı T.C.’nin en uzun ve ayrıntılı hülkümet programı
10
Kasım "Atatürk’ün
sözleri: (Kemalist Ekonominin Kilometretaşı No 3) “Millete yepyeni bir
program bildirdiniz. Bu program benim millete vaadettiğim
hususlardır.”“Ben milletle beraber Celal Bayar ve arkadaşlarının programının
nokta nokta tatbik edildiğini takip edeceğim.”
12-20 Kasım Atatürk’ün
Güneydoğu Anadolu Gezisi
21 Kasım Atatürk’ün başkanlığında Hükümet siyasi
müsteşarlıkların kaldırılmasını ilke olarak kabul etti ve kanun değişikliği
için karar aldı
21-22 Aralık Suriye
Başbakanı Cemil Mardam’ın Ankara’ya resmi ziyareti.
(1) 1946 Kronolojisi’nde 1937 yılı için tek olay
çiftliklerin Hazine’ye hediye edilmesi
1937 – EKONOMİK
GELİŞMELER ATATÜRK’ÜN MİLLETİNE VADETTİĞİ
“YEPYENİ” HUSUSLAR
“YEPYENİ” HUSUSLAR
1
Ocak Demiryolu Satın alınması No 10
Şark Demiryolları –Sirkeci-Edirne hattı
10 Şubat Devlet
Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Kanunu’nun kabulü
18
Şubat Orman Kanunu kabul edildi.
3 Nisan Karabük Demir-Çelik fabrikalarının temel
atma töreni
1937
EKONOMİK GELİŞMELER (Devam)
4
Nisan Ereğli Bez Fabrikasının
açılışı
1
Temz Demiryolu Satın
alınması No 11,
Fevzipaşa –
Hudut, Toprakkale – İskenderun Hattı
16 Ağus Malatya
– Çetinkaya demiryolu hattının açılması
1 Ekim Çatalağzı – Zonguldak demiryolu hattının açılışı
7
Ekim Ankara – Adana telefon
hattının açılması
9
Ekim Nazilli Bez Fabrikasının
açılışı
30
Ekim Ankara Garı’nın hizmete
açılması
6
Kasım Ankara’da
Belediyeler (İller) Bankası Merkez Binasının açılışı
17
Kasım Atatürk’ün Pertek’te
söyledikleri (Kemalist Ekonominin Kilometretaşı No 4) “Şeker fabrikalarının
sayısı yirmiye çıkmaz ve şekeri ekmek kadar kolay alınır hale getirmezsek,
gürbüz çocuklara hasret kalacağız.” (1)
10
Aralık T.C.’nin 2
Numaralı Planı: 3 Senelik Madencilik Planı
27
Aralık Denizbank hk kanun kabul
edildi.
(1)
O tarihte Türkiye’de 4 şeker fabrikası var. Yıllık üretim 52 bin ton
Kişibaşı yıllık tüketim 3 kgNüfus artışını ve 20 fabrika yapılıncaya
kadar geçecek süreyi dikkate aldığımzda Atatürk Pertek’te kişibaşına 25 kg/yıl
tüketim hedefini ortaya koyuyor. Türkiye’de 1949 yılında kişibaşına şeker
tüketimi 5 kg/yıl. Hala 4 fabrika var.1960 yılında ise yeni 11 fabrikanın
ilavesi ile 15 fabrika üretimde. Kişibaşına Yıllık şeker tüketimi 25 kg’a
ulaşmış. Atatürk’ün Pertek’te söylediği bu bir cümle bir yanda sayısal hedefi
öte yanda vizyonunu kanıtlamaktadır: Herkesin kolayca şeker alabildiği bir
Türkiye. O tarihte nüfusun % 80’ini oluşturan köylü şekerin yüzünü görmüyor.
Şark Raporu’nda değinilmiş, Şark vilayetlerinde yaşayan vatandaş bir kg şeker
için sınır ticaretinde Sovyetlere bir koyun vermek zorunda.
ATATÜRK’ÜN SOFRASI VE ALKOL ALIŞKANLIĞI
Atatürk’ü sevenler ve sevemeyenler çoktur. Bir kronoloji
kitabında bu kişi veya kuruluşlara cevap vermek doğru olmayabilir. Ancak birkaç
örnek ile vatandaşların kafalarını karıştıran bu acımasız suçlamaların ne
ölçüde temelsiz olduğunu göstermek istiyorum
1 – Can Dündar “Sarı Zeybek” kitabı
20 Eylül 1937 gününü anlatıyor. Atatürk Başbakan İnönü’yü
değiştirmeye karar vermiştir. 17 Eylül akşamı Ankara’da bardağı taşıran damla,
İnönü’nün şu sözleri idi:“Artık emirlerinizi hep sofradan mı alacağız?”O akşam
Sofra’da alkol yoktu. Tek içki içmiş olan kişi (Sofra’dan önce) Başbakan İnönü
idi. Yazar Can Dündar bu olayı
anlatır. Yol ayrımı ile noktalar ve bir sonraki bölüme geçer:
BÖLÜM
BAŞLIĞI: “20 Kasım 1937 - Doktorumu terkederim Rakımı terk etmem”
20 Eylül ile 20 Kasım arasındaki çok önemli olayları
görmezlikten gelerek atlayan yazar, 20 Kasım gecesi için, “…o
bildik sofralardan biri kurulmuş ve yine her zamanki gibi sabaha karşı
dağılınmıştı”(1) diye başlar ve Atatürk’ün sabahın erken saatlerinde
havuzbaşında sızdığını iddia eder. (1) Türkçenin bu kadar zorlandığını bugüne
kadar hiç görmemiştim. Atatürk, 20 Kasım 1937 geceyarısı 12 gün süren
yorucu bir Güneydoğu yolculuğundan döner. Doğruca Çankaya’ya çıkar. 21 Kasım
sabahı saat 8’de Çankaya’da Bakanlar Kurulu’na başkanlık eder.Can Dündar,
araştırma yapmadığı için, hayali rakı sofrasını yanlış güne rastlatmıştır!
2 – Şevket Süreyya Aydemir “İkinci Adam”da (Sh 514)
başbakan değişimini anlatır ve ardından aşağıdaki yorumu yapar:
“Atatürk’e gelince, artık o hasta ve yalnızdı. Sinirliydi.
Hastalık yalnız karaciğerden gelmiyordu. Karaciğeri de hasta eden devamlı alkol
alışkanlığı, doktorluk dilinde daha belirli ifade edilen öyle bir tesir
safhasına gelmişti ki, o safhada alkolün tesiri yalnız alkol alınan saatlerde
değil, günün alkol alınmayan saatlerinde de kendini gösteriyordu...”
Bu iki örnek şu iddiaya dayanmaktadır: Atatürk’ün bir
sofrası vardır. Bu sofrada çok miktarda rakı içilir. 1937 yılı Eylül ayında
Atatürk artık hastadır. Hastalık, 24 saat alkol tesirini de beraberinde
getirmiştir. Başka deyimle Atatürk’ün artık aklı başında değildir. Sofrasının
ve 20 Eylül günü iki başbakanı ile Atatürk’ün fotoğraflarını takdim ediyorum.
Sofra’nın fotoğrafı, sofranın bir okul olduğunu göstermektedir. Diğer
fotoğrafta kim sıhhatli kim yorgun ve hasta görünümlü, tetkik edince
okuyucu doğru kararı verecektir. Bkz Ek - 9
1938
– ÖNEMLİ SİYASİ OLAYLAR HATAY – 10 KASIM
14
Ocak Sadabad Paktı TBMM’nde onaylandı.
22
Ocak Atatürk’e Yalova’da ilk
kez siroz teşhisi – Dr Nihat Reşat Belger
25
Şubat Balkan Paktı Konseyi
Ankara’da toplandı – Atatürk Ankara’ya döndü
30
Mart Fransız uzman doktor
Fissenger’in Atatürk’ü muayene etmesi. Aynı teşhis.
1
Nisan Atatürk’ün yaklaşık
1.5 ay istirahati ve belirli ölçüde iyileşmesi
19-25 Mayıs Atatürk’ün Mersin seyehati (Hastalığı
bu seyehatte kalıcı darbeyi almıştır)
26
Mayıs Atatürk’ün
Ankara’dan son kez ayrılışı – Bkz fotoğraf
1
Haz Savarona yatı İstanbul’a
geldi
19
Haz. Romen Kralı Karol’un
Atatürk’ü birkaç saatlik ziyareti (1)
20
Haz. Savarona’da Bakanlar
Kurulu toplantısı – Gen. Kur. Bşk Çakmak ile
5
Temz. Türk birliklerinin Hatay’a
girişi
9
Temz. Savarona’da son Bakanlar
Kurulu toplantısı
16
Temz. 3961 Sayılı kanun: Af
Kanunu - 150liliklerin affı
7
Ağustos Ahmed Emin Yalman’ın
Atatürk’ün sağlığı ile ilgili makalesi ve TAN Gazetesinin bu nedenle 3 ay
kapanması
9
Ağustos The Times Turkish Number – 40 sayfalık özel ek
Türkiye’de yok
2
Eylül Bağımsız Hatay Devleti
7
Eylül Hatay
Devleti’nin başbakanı A. Melek: “Programımızın ruhu ve esası Kemalizm rejimi ve
bütün icabatıdır” dedi.Hatay’da yeni
anayasa.
17
Ekim İlk ağır koma
20
Ekim Dolmabahçe’de Bayar’ın
başkanlığında son kabine toplantısı
26
Ekim Atatürk’ün Bayar ile 1
Kasım Nutku üzerinde çalışması
29
Ekim Atatürk’ün
TSK’ne mesajı: “…Türk vatanının ve Türklük camiasının şan ve şerefini,
dahili ve harici her türlü tehlikelere karşı korumaktan ibaret olan vazifeni
heran yapmaya hazır ve amade olduğuna benim ve büyük ulusumun tam bir inan ve
itimadımız vardır.” Türklük Camiası’nı 1938 yılında telaffuz
eden Atatürk
1
Kasım Atatürk’ün
TBMM Açış Nutku (Başbakan Bayar tarafından okunmuştur)Atatürk bu nutkunda “4
Senelik 3 Numaralı” planı anlatmış ve Kamutay’ın bu plana yardımcı olmasını
istemiştir. Bu istek Atatürk’ün gerçek vasiyetidir.
8 Kasım İkinci ve son
koma
10
Kasım Atatürk’ün vefatı
(1) 1946 Kronolojisi’nde 1938 yılı için tek olay Romen
Kralı’nın ziyareti – Bu ziyaretin Türkiye ile hiçbir ilişkisi yoktur. Nedense
1946 Kronolojisi bu olayı çok önemsemiştir!
1938 – EKONOMİK
GELİŞMELER 4 SENELİK 3 NUMARALI PLAN
1
Ocak Denizbank’ın kurulması
13 Ocak Tarım İşletmeleri Umum Müdürlüğü
kuruldu – daha sonra çiftlikleri devralacak.
25 Ocak İzmir Telefon İşletmesinin
satınalınması
27 Ocak Ankara Halk Sandığı açıldı
1
Şubat Gemlik Suniipek fabrikasının
açılışı
2
Şubat Bursa Merinos
Fabrikasının açılışı
11 Nisan Üsküdar – Kadıköy Su Şirketinin
satınalınması
19
Nisan Kırşehir’de
deprem 158 ölü – 3143 ev yıkıldı
11 Mayıs Hediye edilen çiftliklerin tapu
işlemleri ve Ankara’daki gayrimenkullerin Belediye’ye bağışlanması
17 Mayıs Divriği Demir Madeni İşletmesinin
faaliyete geçmesi
23 Mayıs İstanbul Elektrik şirketinin
satınalınması
27
Mayıs 16 Milyon
Sterlinlik İngiliz Kredisi imzalandı – normal diplomatik kanallarla.Bugün
(2002) olduğu gibi bakanlar yurtdışına gitmiyor.
29 Haziran Başbakan Bayar’ın TBMM’de önemli
konuşması – Bütçe 303 Milyon Lira.Yeni Plan için çalışmalar son
aşamada
4
Temz Sermayesinin tamamı devlet
tarafından verilmek suretiyle kurulan İktisadi Teşekküllerin teşkilatı ile
idare ve murakabeleri hk kanun – 3950 sayılı
9
Temz Mahrukat Kanunu kabul
edildi – 3955 Sayılı kanun
10
Temz İzmit Klor Fabrikasında temel
atma
14 Temz TMO
Kuruldu – 3958 Sayılı Kanun
14 Temz İngiliz
Kredisinin kabul hk kanun – 3960 Sayılı. Kredi
kabul edildi.
21 Temz Bakanlar
Kurulu Kararnamesi ile çimento devletleştiriliyor. Etibank fabrikaları satın alıyor.
5 Eylül Halk
Bankası açıldı
16 Eylül 2/9607
Sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile Türkiye İş Bankası’na Londra’da şube
açmak üzere izin veriliyor. Yurtdışına sermaye transferi! İş Bankası’nın
sermayesi 5 milyon mevduatı ise 40 milyondan fazla.
17 Eylül 4
Senelik 3 Numaralı Plan’ın Atatürk’e arzı ve Atatürk tarafından onaylanması (16
Eylül 1938 tarih ve 2/9624 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi) Kemalist
Ekonominin Kilometretaşı No 5:“… memleketin bütün menabii kuvvesini seferber
ederek bu işleri yapmak lazımdır.” Savaş
geliyor. Vaktimiz dardır, diyor.
6 Ekim Alman
Maliye Nazırı Funk ve eşinin Ankara ziyareti: 150 Milyon Marklık Alman
kredisi İki kredinin toplamı 175 milyon lira, bütçenin yarısından daha
yüksek.
8 Ekim Demiryolu
Erzincan’a ulaştı.
NOT: Yıl içinde Ankara’da Hipodrom hizmete açıldı ve
İstanbul-Edirne turistik karayolunun ikinci kısmının yapımına başlandı:
Lüleburgaz – Çorlu arası.
SONUÇ:
1946 yılında yazılan makale ve kronoloji işte bu devrimi
gizlemiştir. Bu görüşe göre Atatürk son üç yılında boş oturmuştur!
1946 makale ve kronolojisini yazanlar aşağıda İsmet
İnönü’nün 16 Şubat 1939 günü tuttuğu nottaki görüşleri perçinlemişlerdir:
“Hükümet için teşrin nutukları ve sonrası baştanbaşa
sansasyon ve demagoji oldu…”
“Atatürk zamanında geçen bu usul artık düzeltmek lazım idi.
Zaman geçtikçe hiç düzelmeyecek bir hale gelebilirdi.”
Bu görüş yedi ünlü kişinin makalesine ve kronolojisine
mükemmel bir şekilde yansımıştır.
Aynı Kronolojiyi ADD gibi, Kültür Bakanlığı gibi çok değişik
kuruluşların kopye ederek kullanmaları, bence, Atatürk’e büyük saygısızlıktır.
1937 yılındaki başbakan değişimini yazmamak için başlatılan ve sürdürülen
gizleme operasyonu kültür anlayışımız açısından son derece üzücü bir örnektir. Gerçek bir skandaldır.
Mehmet Arif
Demirer
28 Nisan 2002